In de grote mensenwereld is er veel te doen over onze verdwijnende privacy. Big Brother is watching us. Voor veel Nederlandse kinderen is dit al de dagelijkse realiteit: er wordt op hen gelet, altijd, overal en met de beste bedoelingen. En niet alleen door Big Brother, maar door ouders, leerkrachten, toezichthouders, pedagogisch medewerkers en andere volwassenen.
Permanente controle is al zo gewoon, dat het alternatief (kinderen die urenlang zonder toezicht spelen) al bijna ondenkbaar is geworden. Ouders die dit nog wel toelaten, hebben heel wat uit te leggen. Terwijl de meeste volwassenen zich toch nog zullen kunnen herinneren hoe kostbaar hun eigen momenten van ‘onzichtbaarheid’ waren: op zolder, hoog in een boom of onderweg van school naar huis.
Het pleidooi voor vrij spel, zonder bemoeienis en toezicht van volwassenen, is een vaste waarde in het pedagogisch debat. Talrijk zijn de stemmen die ervoor pleiten kinderen de ruimte en de tijd te geven zelf het leven te ontdekken, zich eens te vervelen, hun spel zelf vorm en inhoud te geven. Zonder pedagogische inmenging, zonder pedagogische doelen en zonder beoordeling. Maar net zoals in het debat over privacy in de volwassen wereld, lijkt het onbegonnen werk. Kinderen moeten nóg eerder naar school, nóg vaker getoetst, nóg ‘efficiënter’ opgevoed.
In het Platform Ruimte voor de Jeugd is deze voortgaande inkadering van het kinderleven een centraal thema van gesprek. Keken we aanvankelijk vooral naar de letterlijke ruimte voor de jeugd, al snel kwam daar de figuurlijke ruimte bij en de ruimte voor een gezonde ontwikkeling – inclusief het recht op onzichtbaarheid.
Voeren wij een achterhoedegevecht? Wellicht. Worden wij gedreven door nostalgische gevoelens? Nee. Wij zijn er van overtuigd dat ook kinderen van deze tijd genieten van eigen keuzes, eigen geheimen, eigen spannende momenten en van ‘zelf doen’. Om evenwichtige volwassenen te worden, moeten kinderen leren om zelf afwegingen en keuzes te maken. Wat te doen als je verdwaalt? Of als je de tijd vergeten bent en veel te laat thuis komt? Ga je spelen met onbekende kinderen? Hoe los je een ruzie op? Hoe reageer je op een boze buurman?
Zulke ervaringen helpen kinderen om zelfvertrouwen te ontwikkelen, te leren omgaan met onzekerheid, risico en angst, te ontdekken wie ze zijn. Ook die ruimte moeten wij onze jeugd gunnen.
Marian Schouten
Dit artikel verscheen eerder in het magazine Buitenspelen.