‘Spelen is bij ons altijd samen spelen. Thuis spelen kinderen vaak alleen of met één vriendje of vriendinnetje. Terwijl spelen in een grotere groep zo waardevol is. Dat is een van de dingen die wij stimuleren in ons jeugdwerk. Wij doen dat op zo’n manier dat elk kind kan ervaren dat zijn of haar inbreng betekenis heeft voor de groep. Bij ons word je gewaardeerd om wie je bent, niet om wat je kunt of wat je bent.’
Léon Hoenen is provinciaal coördinator van JongNL Limburg, een zelfstandige koepelorganisatie met veertig plaatselijke jeugdwerkafdelingen in Limburg. ‘Jong Nederland is vooral sterk op het platteland, in dorpen in voorheen katholieke regio’s. Kinderen van 4 tot 18 jaar zijn er elke week welkom om samen te spelen. De leiding bestaat uit – veelal jonge – vrijwilligers. In ons werk staan belangrijke opvoedkundige waarden centraal: samenwerken, respect, vertrouwen en je veilig voelen. Die vormen de basis voor onze activiteiten, waarbij het altijd gaat om samen spelen. Wij vinden het ‘t mooiste als het spel vanuit de kinderen komt. Onze begeleiders kijken hoe ze dat spel verder kunnen stimuleren met die waarden als uitgangspunt. We vertalen die waarden in spelvormen, creativiteitsactiviteiten en natuurbeleving. Als een van de kinderen niet mee kan spelen, sturen de begeleiders een beetje bij zodat dat kind wel mee kan doen en de hele groep samen plezier heeft.’
Zwaaien
Deze waarden en het dorpse karakter maken JongNL Limburg ook aantrekkelijk voor kinderen met een rugzakje. Hoenen: ‘Soms worden ze doorgestuurd door de school of de huisarts. Het lukt meestal goed om deze kinderen een plek te geven in de groepen: de kinderen kennen elkaar vaak al wel en ook de leiding is bekend in het dorp. ‘Maar voor het bereiken van kinderen en jongeren met een beperking moeten we wat meer moeite doen. We werken bijvoorbeeld samen met het Pedagogisch Sociaal Werk, dat in veel dorpen begeleid wonen en dagbesteding aanbiedt. We spreken dan met de JongNL-groep uit het dorp af om samen te spelen. Door samen plezier te maken, gaan kinderen met en zonder beperking elkaar op een andere manier zien. Als ze elkaar dan weer eens in het dorp tegenkomen, zwaaien ze naar elkaar. Je ziet dat kinderen verzachten als je met deze doelgroep samen iets doet.’
Flexibele regels
JongNL Limburg heeft ook contact met het speciaal onderwijs, zoals de Herman Broerenschool in Roermond. ‘Afgelopen zomer organiseerden we een samenspeelfeest in speeltuin De Roetsj in Wessem. We hebben kinderen van deze school uitgenodigd om samen met kinderen uit het dorp en van JongNL een feestje te bouwen. We werkten met een spelcircuit: eenvoudige spelvormen met flexibele regels, die je steeds zo kunt aanpassen dat alle kinderen mee kunnen spelen en waarbij je niets ‘fout’ kunt doen. Samen plezier maken staat voorop. Bij elk spel stond een ervaren spelleider die ervoor zorgde dat alle kinderen mee konden spelen. Eén van ons stond bijvoorbeeld met een grote bak met kleine speelgoedaapjes. Je gooit en roept ‘vang’ en in een mum van tijd komen daar meer kinderen op af en laat je een spel ontstaan waaraan iedereen op z’n eigen manier mee kan doen. Ook het kind in de rolstoel, dat tijdens het spel werd bedolven onder de aapjes. Voor dat kind kon de middag niet meer stuk.’ Op deze spelmiddag waren ook begeleiders van andere plaatselijke afdelingen van JongNL aanwezig. ‘Zo leiden wij onze begeleiders op: in de praktijk. Wij laten ze ervaren wat wij kwalitatief goed jeugdwerk vinden. Zij konden leren hoe je zo’n samenspeelfeest organiseert en hoe je kinderen met en zonder beperking kunt laten samen spelen. In het voorjaar gaan we deze activiteit opnieuw uitvoeren in andere regio’s.’
Burgerschapsvorming
Goed jeugdwerk is onderdeel van het derde opvoedmilieu, vindt Leon Hoenen. ‘Een club als JongNL is een leerschool waarin kinderen leren zich op een gezonde wijze met elkaar te verbinden en verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar en de gemeenschap. Ik zou graag zien dat politici en ambtenaren beter in de gaten krijgen hoe waardevol het vrijwillig jeugdwerk is, zowel voor de deelnemende kinderen als voor de jeugdige begeleiders.’ Het is ook een oproep aan het jeugdwerk zelf: ‘Presenteer jezelf niet vanuit je activiteiten (“wij knutselen met kinderen”), maar vanuit je waarden: “Wij werken aan burgerschapsvorming”.’
SamenSpeelNetwerk
JongNL is een van de ruim vijftig organisaties die een SamenSpeelBelofte heeft gedaan. Ook in 2023 kunnen organisaties zich aansluiten bij het SamenSpeelNetwerk en een Belofte doen. Kijk op https://samenspeelnetwerk.nl/de-belofte-makers.
Op donderdagmiddag 26 januari 2023 is er weer een bijeenkomst van het SamenSpeelNetwerk. Deze keer in Den Haag. Op www.samenspeelnetwerk.nl volgen nadere details over het programma.
Dit artikel verscheen eerder in BuitenSpelen 2022-4. Tekst: Marian Schouten